O reto de facer dos museos unha aula.
Galicia lidera un proxecto europeo para achegar a cultura ás persoas en risco de exclusión social a partir da creación de dúas aplicacións, unha delas didáctica.
É moi común que os museos teñan actividades didácticas para mozas e nenos. Pero é menos frecuente que as deseñen para adultos, sobre todo pensando naqueles que posúen menos capacidades ou que padecen algunha discapacidade. Agora, un proxecto europeo, liderado por Galicia, está disposto de que iso cambie, polo menos en parte, polo que pretende idear unha serie de mecanismos que logren achegar a cultura a eses colectivos en risco de exclusión social que teñen maiores dificultades para acceder a recursos culturais.
“É unha necesidade universal”, asegura Fátima Doval, xefa do Servizo de Coordinación Estratéxica e Innovación, da Consellería de Cultura, Educación e Universidades, que organiza o proxecto “Erasmus+ Allure”. Estes días xa tivo lugar a súa primeira sesión de traballo. Á parte do Goberno galego, nel participan outras tres institucións culturais de Portugal, Polonia e Islandia, ademais da Universidade de Vigo, que será o motor tecnolóxico.
Actualmente, as persoas máis desfavorecidas (con discapacidade, migrantes, terceira idade ou con baixas cualificacións profesionais) non adoitan considerar as actividades culturais como unha alternativa de lecer real. Existe unha brecha de usuarios que esta iniciativa quere mutar. Así o conta Doval: “En todos os museos de Europa vén detectando que a primeira barreira para que a xente con dificultades non vaia é porque non son capaces de atopar información. Seguro que a todos pasounos”.
Tras unha primeira actuación, que consistirá en realizar informes que aclaren por escrito que se está facendo na actualidade no continente para reverter esta situación, que é “pouco”, o proxecto ten unha segunda pata fundamentalmente dixital.
Se o primeiro paso é conseguir que eses colectivos cheguen a eses museos, o desenvolvemento dunha aplicación web que facilite toda esa información en formatos accesibles é de absoluta “prioridade”: horas de apertura e peche, dispoñibilidade de escaleiras mecánicas e ascensores, carreiros para cadeiras de rodas, información en braille… “A idea é que esa ‘ app’ devolva os coñecementos que se necesiten en multitude de formatos: en texto, con letra grande, en voz, con pictogramas…”, explicado Val.
A continuación, o segundo produto será outra aplicación, pero de máis enxunlla e cun transfondo didáctico, contexto, imaxes, audio e vídeo. Unha ferramenta interactiva capaz de xerar actividades educativas accesibles para adultos, como, por exemplo, circuítos de descubrimento guiado ou cazas do tesouro. Xusto como se fai cos máis pequenos. “Porqué presupoñemos que un adulto ten máis capacidade para apropiarse do contido dun museo que un neno? É ao contrario”, sentenza Doval.
O equipo encargado de elaborar ambos os instrumentos tecnolóxicos será o dirixido polo profesor e investigador Enrique Costa, desde a UVigo, con experiencia na creación de aplicacións desta temática, “para persoas con diferentes tipos de discapacidade, sobre todo para pequenos autistas”. “Agora, o reto é adaptalo a persoas maiores”, comenta Costa.
As demais organizacións colaboradoras son a Asociación Empresarial de Portugal, con sede no Porto; Workshops of Culture de Lublin, en Polonia; e o Icelandic Textile Center, situado en cidade islandesa de Blönduós. Doval explica a selección: “Hai que aprender dos que logran atraer máis a estes colectivos. E os que temos menos participación ver que podemos facer para mellorar”.
En calquera caso, a meta é desenvolver uns programas que sirvan para todos os países que forman a Unión Europea: “Todos temos o mesmo problema en maior ou menor medida”. Unha vez terminado o proxecto, dotado con case 170000 euros, os mecanismos serán de libre acceso e gratuítos para todo o mundo, polo que o impacto potencial, alá polo verán de 2023 coma estenderase mesmo adultos con necesidades especiais de todo o globo.